UNIASTATE, Beers (Bears).
Ligging. De Uniastate lag in Beers (Bears), gemeente Littenseradiel.
Het werd ook het Nyenhuis of de Groot Nieuwhuister State genoemd.
De Uniastate, tekening van Jacob Stellingwerf, 1723.
|
Historie. Aan het eind van de 15e eeuw wordt er voor het eerst melding gemaakt van deze state. Bekend is dat in 1443 Keimpe Unia de stins bewoonde. Keimpe Unia was een vooraanstaand edelman en een van de aanvoerders van de Schieringer partij. De strijd tussen de Schieringers en de Vetkopers was een belangenstrijd tussen steden en platteland, maar ook tussen families onderling. De stins bood onderdak aan Schieringer vechtjassen waardoor de Vetkopers uit Leeuwarden de stins probeerden in te nemen, hetgeen niet lukte. In 1498 was Worp Keimpes Unia, die grietman was van Leeuwarderadeel de eigenaar. Ook hij was één der hoofden van de Schieringers. In 1515 brandde de stins, toen nog Oldenhuys genoemd, door toedoen van de “Zwarte Hoop” af, maar werd in de jaren 1515 - 1519 weer opgebouwd. “De Zwarte Hoop” was het woeste leger van Grote Pier (Greate Pier), dat zo werd genoemd, omdat de soldaten als gevolg van hun slechte betaling veel plunderden. |
|
|
|
Door Tjaerd Tyara, die vanaf 1616 de stins bezit, wordt deze uitgebreid met het poortgebouw. In 1700 kreeg de state de naam “Nieuw Huistrastate” of “Nyenhuis”. In 1756 werd de state gesloopt, waarbij het poortgebouw werd gespaard. Van het afbraakmateriaal werd een boerderij gebouwd. Boven de deur ervan werd een oude wapensteen uit 1616 met de wapens van de families Tyara en Buygers geplaatst. In 1789 bezat jonker H.W. van Aylva de boerderij en werd deze bewoond door Meinte Sjoerd Meynsma die rechter was van Baarderadeel. In 1879 wordt de boerderij afgebroken en blijft de poort alleen staan. In 1963 werd het poortgebouw gerestaureerd. Aan het eind van de 20e eeuw worden met behulp van een stalen constructie de contouren van de voormalige state aangegeven. |
Voorzijde van de poort met wapensteen en de gereconstrueerde Uniastate.
Beschrijving. De poort is in 1616 gebouwd met kleine gele bakstenen, in de stijl van het noordelijke maniërisme.
Hij staat op een dam in de oude gracht.
De poort heeft een zadeldak. Voor– en achterzijde hebben een topgevel met rolwerksilhouet.
In de voorgevel zit boven de poortdoorgang een gevelsteen met de alliantiewapens van de families Tyara en Buygers. Hierboven zijn twee zoldervensters gesitueerd en een ronde opening.
De poortdoorgang is afgesloten met twee zware deuren.
|
In de achtergevel, d.w.z. de gevel die naar de state toe gericht is, bevinden zich 27 vlieggaten, de zogenaamde gibbengaten met elk een zitsteen. Hieronder weer twee zoldervensters met onder elk een deurtje. Verder is hier een klein getralied venster te zien en een wapensteen met het wapen van de familie Meynsma. Ook aan beide zijgevels zijn de alliantiewapens van de families Tyara en Buygers aangebracht boven de waterloop. Tevens zijn er nog schietgaten zichtbaar.
|
|
|
Het alliantiewapen van Tyara en Buygers. |
De achtergevel met de gibbengaten. |
De gekroonde gevelsteen boven de poort aan de achterzijde heeft hetzelfde wapen als de windwijzer die op de nok van het dak is geplaatst. Dit is het wapen van de familie Meynsma.
Onder in de poort is een af te sluiten trap naar de zolderverdieping.
Interieur. Het is bij de Uniastate mogelijk het interieur van de duivenslagpoort te bezichtigen.
Door een loopdeur in een van de zware hoofddeuren komt men in de poortdoorgang. Rechts achter in de hoek bevindt zich de deur die toegang geeft tot een eikenhouten wenteltrap die naar de eerste verdieping leidt, de duivenzolder.
De duivenzolder wordt verlicht door enkele ramen in de voor- en achtergevel. In de achtergevel is een schouw ingebouwd. In de nok van deze gevel bevinden zich de gibbengaten.
Ondanks dat deze niet afgesloten zijn, wonen er geen duiven meer op de zolder. Het slagmechanisme, waarmee de duiven opgesloten konden worden, is niet meer aanwezig. Ook de nestgelegenheden zijn verwijderd. Wel bevinden zich hier nog enkele ornamenten van de oude state.
Door de aanwezigheid van een zware eikenhouten tafel met stoelen en de schouw doet de ruimte huiselijk aan.
|
De wenteltrap naar de eerste verdieping. |
De achterwand van de duivenzolder, rechts het trapgat. |
|
De voorwand van de duivenzolder. |
De gibbengaten in de nok van de achterwand. |
Bijzonderheden. De toren wordt niet meer bevolkt met duiven.
Door middel van een stalen constructie wordt de plaats en de vorm van de oude state aangegeven.
De stalen reconstructie van de Uniastate door Bep Mulder.